Fiillere getirilen bazı ekler ile cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevinde olan sözcüklere fiilimsi diyoruz. Eylemlerden türeyerek cümle içinde isim görevinde, sıfat görevinde ve zarf görevinde kullanıldıklarını bilmekteyiz. Fiillere gelen fiilimsi ekleri ile ortaya çıkmaktadırlar.
Özelliklerinden bahsedecek olursak:
- Fiillerden ortaya çıkarlar.
- İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil görevinde üç adet fiilimsi bulunur.
- -me / -ma olumsuzluk eklerini alırlar.
- İsim soylu sözcükler gibi cümle içinde görev alırlar.
Makalede Neler Var?
İsim Fiil Kodlaması
Cümle içinde isim görevinde bulunduklarını başta söylemiştik. Fiillere getirilen -ma, -ış, -mak ekleriyle isim-fiil durumlarına gelirler.
Kodlaması çok kolay diyebilirim. İsim-fiiller, fiillere getirilen “-ma, -ış, -mak” ekleriyle aklımızda daha iyi yer edindirebiliriz.
Örnek:
İlk tanışmayı o istedi.
Arkadaşımın şiir okuyuşu çok güzeldi.
Uçan kuşu tutmak hayalden başka bir şey değildir.
Sıfat Fiil Kodlaması
Eylemlere gelerek cümle içinde sıfat görevinde olan sözcüklere sıfat-fiil denilir. Cümlede sıfat görevinde kullanılmasından dolayı sıfat-fiil olarak adlandırılmaktadır.
Sıfat-fiil kodlaması şu şekildedir: ” -an,-ası,-mez,-ar,-dik,-ecek,-miş”
Yarı fiil yarı isim olarak da düşünebiliriz. Örnekleri şu şekildedir.
- Uzaklaşan arabayı göremedim
- Çocuğun küçük öpülesi elleri çok şirindi.
- Geçilmez sokaklarda geçti
- İnanılır bir olay değil
- Çalmadık kapı bırakmadı.
- Ezilecek şeyleri torbanın üstüne koymalısın.
- Morarmış yüzüyle bana doğru baktı.
Zarf Fiil Kodlaması
Tümce içinde zarf görevinde bulunarak zarfın özelliklerini üzerinde barındırmasından dolayı zarf-fiil olarak adlandırılmaktadır.
Zarf-fiil kodlaması şu şekildedir.:
“Ali madan dağında yaramazken ince ip atarak incelmeksizin dikçe durdu. ” cümlesindeki kalın yazılanlar zarf-fiil görevindedir.
- Bisikletini onarıp hemen yola çıktı.
- Konuşarak konuyu uzatmak istemedi.
- Eşim gelince biz de düğüne geleceğiz.
- Derslerine çalıştıkça başarıya ulaşıyordu.
“Alı maden dağında ince ip arar ken e” daha uygun bence.